زندگی مشترک و زناشویی یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که برای هرکسی می‌تواند روی دهد ولی گاهی اوقات عوامل و مشکلاتی در زندگی مشترک پدید می‌آید که باعث برهم خوردن روابط زوجین و یا از هم پاشیدگی زندگی آنها می‌شود. هنگامی که دو نفر تصمیم به تشکیل خانواده می‌گیرند طبیعتا در آینده می‌خواهند صاحب فرزند شوند، حال در این میان ممکن است یکی از مشکلات پیش آمده ناباروری هریک از زوجین باشد که این خود باعث استرس و اضطراب زوجین خواهد شد.
تعریف ناباروری
طبق تعریف بهداشت جهانی ناباروری عدم توانایی زوجین در بارداری بعد از یک سال آمیزش جنسی منظم و بدون پیشگیری است. ناباروری هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهد. مردان به همان اندازه که زنان دخیل هستند در ناباروری تاثیر دارند. پیشرفت علم تا حدودی توانسته است جنبه درمانی ناباروری را توسعه دهد اما عاملی که از ابتدای بروز مشکل تا مرحله درمان برای زوجین ممکن است پیش آید و باید به آن توجه کرد مسائل روانشناختی و روحی است که از عوامل مهم و تاثیرگذار در روند ناباروری است.
ناباروری از دیدگاه روانشناختی
از نظر روانشناختی ناباروری و بچه‌دار نشدن زوجین بحرانی در زندگی هر دو طرف به حساب می‌آید و ممکن است باعث برهم خوردن تعادل روانی و خاتمه زندگی مشترک گردد. زنان و مردانی که دچار مشکل ناباروری می‌شوند، هر دو طرف اختلالات روانی را تجربه می‌کنند هر چند که رخدادهای مربوط به زنان شاید محسوس باشد اما مردان هم به اندازه زنان مشکلات روانشناختی را تجربه می‌کنند ولی اکثراً عواطف و احساسات خود را بروز نمی‌دهند. عدم بروز احساسات باعث می‌شود مردان در این مورد بیشتر از مکانیسم‌های دفاعی استفاده کنند و سعی در انکار مشکل خود داشته باشند اما این یک واقعیت است که حدود 50-45 درصد مشکل ناباروری مربوط به مردان می‌باشد.
چگونگی تاثیرعوامل روان شناختی بر ناباروری مردان
عوامل روانشناختی می‌تواند یکی از تاثیرگذارترین عوامل در رابطه با ناباروری باشد و به صورت چرخه‌ای افراد نابارور را تحت تاثیر قرار دهد. اولین مشکلی که همراه ناباروری بوجود می‌آید تنش بین زوجین، استرس و عدم آرامش است. هر چقدر استرس و تنشی که این افراد تجربه می‌کنند بیشتر باشد و ادامه یابد طبیعتا باعث کاهش قدرت باروری آنها خواهد شد. در رابطه با دیگر مسائل مربوط به روانشناسی نیز چنین است و این یک موضوع قابل تامل است که باید پیشگیری و درمان شود. عوامل روانشناختی متعددی می‌توانند بر ناباروری تاثیرگذار باشند که در مقالات بعدی در مورد آنها بحث خواهد شد. اما موضوع مورد بحث در این مقاله تجربه استرس و اضطراب در مردان نابارور است.
ارتباط استرس و ناباروری در مردان
از جمله عوامل روانشناختی که موجب کاهش باروری در مردان می‌شود وجود استرس و اضطراب است. مسلما در حد مطلوب وجود استرس و اضطراب در موقعیت‌های مختلف زندگی، طبیعی است. اما گاهی که شدت و تداوم پیدا می‌کنند باعث به وجود آمدن مشکلات متعددی می‌گردند. استرس روانی با کاهش در تراکم و حرکت پیشرونده اسپرم همراه است و شمار اسپرم‌های غیرطبیعی را افزایش می‌دهد. استرس روانی اثراتی نیز بر عملکرد جنسی مردان دارد و در مواردی چون پروستاتیت مزمن و سندرم درد لگنی مزمن دخیل است. در وهله اول موضوع وجود استرس شاید برای افراد خیلی مهم و جدی نباشد ولی بعد از مدتی اثرات استرس قابل مشاهده خواهد بود. از طرف دیگر مردانی که از مشکل ناباروری خود اطلاع پیدا می‌کنند ممکن است استرس را تجربه کنند که هر چقدر این مسئله ادامه داشته باشد امکان و احتمال این که موجب تداخل دارویی در دوره درمان شود بیشتر است.
دلایل ایجاد استرس بر ناباروری مردان
یکی از دلایلی که باعث می‌شود مردان استرس بیشتری تجربه کنند و این استرس همیشه همراه آنها باشد این است که پذیرش ناباروری بسیار سخت بوده و این را نوعی ضعف برای خود می‌دانند. یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مسئله ذهنی که برای مردان پیش می‌آید این است که آنها نتوانند از پس کاری برآیند و به نوعی ضعیف دیده شوند، حال آنکه اگر این مسئله در مورد مهم‌ترین بخش زندگی آنها یعنی عدم باروری صورت گیرد باعث به وجود آمدن مشکلات دیگری در زندگی شخصی و اجتماعی می‌شود که در مقالات بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
استرس و اختلال نعوظ در مردان
استرس و اضطراب چنان که قبلا گفته شد باعث اختلال و عملکرد نادرست در رابطه جنسی وکاهش میل جنسی می‌شود. حال یکی از این اختلالات جنسی، اختلال نعوظ در مردان است که با استرس رابطه مثبتی دارد. این اختلال باعث می‌شود که انتظارات جنسی در مقابل شریک جنسی به درستی برآورده نشود. اختلال نعوظ به حالتی گفته می‌شود که مرد قادر به نعوظ و یا حفظ آن نیست و در نتیجه شانس بارور بودن از بین می‌رود. برای درمان اختلال نعوظ و برگشتن قدرت باروری باید استرس واضطراب کنترل گردد.
مکانیسم روانی استرس بر ناباروری مردان
باروری در انسان تنها یک رفتار بیولوژیک نیست و رفتارهای روانی و اجتماعی نیز بر آن اثر دارند. بررسی عوامل اجتماعی، روانی و رفتاری بر کیفیت مایع منی و پارامترهای اسپرمی به دلیل پیچیدگی این عوامل آسان نیست. استرس روانی با اثر بر محورهای هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال( HPA) و محور هیپوتالاموس- هیپوفیز-گناد (HPG) موجب تغییر در ترشح تستوسترون، هورمون رشد و پرولاکتین می‌شود که بر روند اسپرماتوژنز تاثیرگذار است. همچنین افزایش سطح کورتیزول با افزایش سطح گلوبولین اتصالی به هورمون‌های جنسی به کاهش سطح تستوسترون آزاد در پلاسما منجر می‌گردد.
نتیجه گیری
ناباروری مشکلی است که علاوه‌بر عوامل فیزیولوژیکی، عوامل روانشناختی نیز در آن دخیل است. استرس و اضطراب یکی از عوامل رایج است که هم می‌تواند در راستای ناباروری به وجود آید و هم می‌تواند عاملی برای ناباروری باشد ولی در هر حال باید در کنار درمان دارویی که صورت می‌گیرد به این مسئله هم توجه شود و در پی رفع این مشکل هم برآمد چون مطمئنا می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلاتی دیگری در زندگی شخصی و اجتماعی گردد. تمرکز برنامه‌های سلامت بر بخش روانی و سبک زندگی می‌تواند اثرات مفیدی بر سلامت باروری داشته باشد و نیازمند طراحی مطالعات بیشتر در تبیین نقش عوامل اجتماعی- روانی- رفتاری بر کیفیت مایع منی مردان است. علاوه بر این بیماران نیز باید از اثر استرس بر عملکرد بیضه به عنوان یک عامل در ناباروری مردان آگاه باشند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید صفحه ما را در اینستاگرام دنبال نمایید.
