بیماری‌ها و ناباروری مردان

ناباروری

در این مقاله در ارتباط با بیماری‌هایی که باعث ناباروری در مردان می‌شود صحبت خواهیم کرد. ناباروری، از هر شش زوج که در سنین باروری هستند یک مورد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ما می‌توانیم علت‌های ناباروری را به موارد زیر تقسیم کنیم:

• 30٪ علل مردانه
• 30٪ علل زنانه
• 20٪ علل هردو
• 20٪  با علت ناشناخته، که در آن‌ها علل ناباروری مشخص نشده است.

علت ناباروری در مردان دارای منشا قبل از بیضه‌ای، منشا بیضه‌ای و منشا پس از بیضه است.

منشأ قبل از بیضه

مغز باید سیگنال‌های غدد درون ریز مناسبی را ارسال کند تا اسپرم تولید گردد. تمامی مراحل باید هماهنگ باشد و اگر این هماهنگی صورت نگیرد، باعث ناباروری در مردان می‌شود.

دیابت و ناباروری

دیابت در چند سطح می‌تواند عملکرد باروری مردان را تحت تاثیر قرار دهد:

• کنترل اندوکرینی اسپرماتوژنز
• خود اسپرماتوژنز
• نعوظ
• انزال

مطالعات گذشته نشان داده است که غلظت زیاد قند در خون می‌تواند تأثیرات منفی بر کیفیت اسپرم‌ها داشته باشد. دیابت آسیب به DNA اسپرم‌ها را افزایش می‌دهد. افزایش آسیب به DNA  اسپرم به معنای کاهش میزان بارداری و افزایش جنین‌های با کیفیت پایین است.

تاثیر دیابت در باروری مردان

مشکلات تیروئید

غده تیروئید شاید کوچک باشد اما لیستی از وظایف مهم از جمله تنظیم اشتها، تنظیم سطح انرژی و حتی دمای بدن را دارد. راه‌هایی وجود دارد که می‌توانند باعث اختلال در این غده شوند که دو نوع آن‌ها کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید است. هرکدام از این اختلالات با علائمی مثل:

• افزایش یا کاهش وزن
• ورم در زیر گلو
• احساس استرس و بی‌قراری
• احساس خستگی دائم
• خشکی پوست و همراه است

تغییر در نحوه عملکرد غده تیروئید می‌تواند بر ناباروری مردان تأثیر بگذارد و در بلوغ و کیفیت اسپرم (تعداد، حرکت و مورفولوژی) تداخل ایجاد کنند. نارسایی غده تیروئید همچنین می‌تواند باعث کاهش میل جنسی شود و اختلال در نعوظ ایجاد کند. اما با این حال، قابل درمان است.

 هایپوگنادوتروفیک هاپیوگنادیسم

در این بیماری مشکل در مغز می‌باشد. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز که گنادها را تحت کنترل دارند به خوبی کار نمی‌کنند. هیپوتالاموس، سیگنال‌هایی را صادر می‌کند که توسط غده هیپوفیز دریافت می‌شود. غده هیپوفیز نیز سیگنال‌هایی را به سمت بیضه می‌فرستد و در آخر بیضه سیگنال‌هایی را به هیپوتالاموس ارسال می‌کند. هورمون‌های مترشحه از هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضه روند تولید اسپرم در بیضه‌ها را کنترل می‌کنند. در صورت نقص در ترشح هورمون‌ها روند اسپرماتوژنز مختل می گردد. سندرم کالمن یا KS اختلال نادر ژنتیکی است که مشخصه آن تاخیر یا عدم بروز بلوغ می‌باشد ضمن این که حس بویایی نیز مختل می‌شود.

هایپرپرولاکتمیا

باید در بدن تعادلی بین هورمون لاکتوژنیک و گنادوتروپین‌ها (هورمون‌های تولید کننده اسپرم) وجود داشته باشد. هنگامی که هورمون لاکتوژنیک افزایش یابد، تولید FSH و LH کاهش می‌یابد در نتیجه بر اسپرماتوژنز یا تولید اسپرم تأثیر می‌گذارد.

منشا بیضه‌ای

تولید اسپرم در چندین مرحله که به آن اسپرماتوژنز گفته می‌شود، صورت می‌گیرد. در این مرحله اسپرم‌هایی با سر، گردن و دم بلند در بیضه تولید می‌گردد اما عواملی در بیضه وجود دارند که باعث کاهش تولید اسپرم می‌شوند.

اختلال در کروموزوم Y

کروموزوم Y کوچک‌ترین کروموزوم مردانه است و حاوی ژن‌های مسئول تشکیل بیضه‌ها در منطقه کروموزوم AZF است. نرهایی که در این منطقه کروموزوم آسیب دیده‌اند، مانند فقدان برخی ژن‌های مهم، آزواسپرمی کامل هستند و یا اینکه مشکلات زیادی در تشکیل اسپرم رنج دارند. اگر آن‌ها موفق به بچه‌دار شدن شوند که بسیار بعید است، آن‌ها می‌توانند اختلال ژنتیکی کروموزوم Y را به فرزندان خود منتقل کنند.

سندرم کلاین فلتر

این سندرم یک اختلال در تعداد کروموزوم‌ها  ایجاد می‌کند که در آن مرد، یک کروموزوم X اضافی دارد. کاریوتایپ وی به جای 46XY ، 46XXY است که این امر باعث کاهش مقدار تستوسترون می‌شود و انجام اسپرماتوژنز را غیرممکن می‌کند.

کریپتورکیدیسم

این بیماری یک نقص مادرزادی است که در آن یکی از بیضه‌ها به کیسه بیضه پایین نمی‌آید. نزول بیضه باید در سنین پایین با جراحی انجام شود زیرا با توجه به اینکه دمای بدن بالاتر از بیضه است، از تشکیل اسپرم به طور مناسب جلوگیری می‌کند.

واریکوسل

پیچ خوردگی و اتساع عروق بیضه‌ای را واریکوسل می‌گویند. واریکوسل دمای بیضه را افزایش می‌دهد و این افزایش دما ممکن است مانع تشکیل اسپرم گردد. این فرضیه‌ها، که یک مداخله جراحی ممکن است تجزیه و تحلیل مایع را بهبود بخشد یا اینکه کیفیت پایین با وجود مداخله ممکن است حفظ شود، هنوز بحث برانگیز است.

هیدروسل

بیضه‌ها توسط مایعی احاطه شده‌اند که باعث آسیب پذیری کمتر آن‌ها در برابر هرگونه ضربه می‌شود. گاهی این مایع به دلیل التهاب بیضه افزایش می‌یابد. انسداد عروق خونی یا لنفاوی ممکن است دلیل این افزایش باشد. هیدروسل به خودی خود عامل ناباروری نیست، اما ممكن است همراه با عوامل زمینه‌ای در بیضه مثل عفونت یا توده باشد كه این عوامل تولید یا عملكرد اسپرم‌ها را دچار اختلال می‌کند.

3-منشا پس از بیضه ای

اسپرم‌ها، با مورفولوژی مشخص خود، از لوله اسپرم ساز خارج می‌شوند و سپس از طریق وازادفران عبور می‌کنند تا به اپیدیدیم برسند، جایی که تحرک آن‌ها فعال می‌شود و تا زمان انزال در آنجا جمع می‌شوند. اما گاهی مجاری انتقال دهنده اسپرم قادر به انتقال اسپرم نمی‌باشد که دلایل این اختلال در زیر بیان شده است.

انسداد وازادفران، فیبروز کیستیک

فیبروز کیستیک نوعی اختلال ژنتیکی است که 5٪ از کل جمعیت را درگیر می‌کند و باعث آزواسپرمی انسدادی می‌شود. این امر به این دلیل است که vasa deferentia – مجاری  که اسپرم را از بیضه‌ها به آلت تناسلی منتقل می‌کنند، در طی رشد جنین به درستی تشکیل نشده‌اند. این یک بیماری ژنتیکی توارثی مغلوب است و حتی اگر اسپرم‌ها به طور طبیعی تولید شوند، اما به مجرای ادرار نمی‌رسند زیرا vasa deferentia از بین رفته است.

ناباروری ایمونولوژیک

آنتی بادی علیه اسپرم تولید می‌شود که باعث می‌گردد اسپرم به یکدیگر بچسبد و بنابراین تحرک و لقاح تخمک را دشوارتر می‌کند. یکی از دلایل اصلی این واکنش ایمنی، از بین رفتن یا شکستن سد بیضه خون است که اسپرم‌ها را که دارای محتوای ژنتیکی متفاوت هستند، جدا از بقیه سلول‌های ایمنی نگه می‌دارد. با این حال، گاهی اوقات این سند آسیب می‌بیند و سلول‌های ایمنی طوری با اسپرم‌ها واکنش نشان می‌دهند که گویی اسپرم‌ها یک عنصر بیگانه می‌باشند.

انزال برگشتی

در طی انزال طبیعی، اسفنکتر مثانه را می‌بندد و به دلیل اختلاف فشار، اسپرم‌ها از طریق مجرای ادرار خارج می‌شوند. در هنگام انزال رتروگراد با برگشتی، اختلال در عملکرد این اسفنکتر وجود دارد که باعث برگشت انزال به مثانه می‌شود. این اختلال از بارداری جلوگیری می‌کند اما به راحتی قابل حل است.

هیپوسپادیاس

هیپوسپادیاس یک نقص مادرزادی است که در آن دهانه‌میزراه به جای اینکه به نوک پنیس (آلت تناسلی مذکر) باز شود به سطح تحتانی آن باز می‌شود. میزراه لوله‌ای است که از طریق آن ادرار از مثانه خارج شده و به بیرون دفع می‌گردد. این به دلیل غلظت ناکافی هورمون‌های مردانه است. هنگامی که خفیف باشد از باردار شدن جلوگیری نمی‌کند، اما در صورت شدید بودن ممکن است از ورود اسپرم در واژن جلوگیری کند.

قرص های تقویت باروری