آزواسپرمی :آیا واقعا تعداد اسپرم در مایع منی مردان می تواند به صفر برسد؟

آزواسپرمی(Azoospeimia)

آزواسپرمی، اختلالی است که در آن مايع مني مردان فاقد اسپرمی که قابل اندازه گیری باشد، بوده يا به عبارت ديگر تعداد اسپرمهاي موجود در مایع منی صفر مي باشد. آزواسپرمی که در 3 تا 10 درصد مردان دیده می‌شود، عامل ناباروری در نظر گرفته می‌شود. این مشکل ممکن است به صورت مادرزادی وجود داشته باشد و یا به تدریج رخ دهد.

به طور کلی دو علت اصلی آزواسپرمی شامل آزواسپرمی انسدادی و آزواسپرمی ترشحی (غیر انسدای) می باشد، و میزان دستیابی به باروری در بیماران مبتلا به آزواسپرمی به نوع آن بستگی دارد. اگر آزواسپرمی از نوع انسدادی باشد، می توان اسپرم را با نمونه برداری از بیضه جمع آوری نمود و سپس برای باروری از روش ICSI استفاده کرد. ولی، در موارد آزواسپرمی از نوع ترشحی، دسترسی به اسپرم مشکل تر است و ممکن است برای باروری نیاز به استفاده از اسپرم دهنده باشد.

تعریف آزواسپرمی:

آنالیز اسپرم یا سمینوگرام رایج ترین آزمایش برای بررسی قدرت باروری در مردان است. برای انجام این آزمایش، نمونه اسپرم، جمع آوری شده و سپس در آزمایشگاه برای سنجش تعداد اسپرم و تحرک آن ارزیابی می شود.

وقتی گزارش تجزیه و تحلیل اسپرم در دسترس باشد، تعداد اسپرم با مقادیر ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی  (WHO) مقایسه می شود:

• آزواسپرمی(Azoospermia): در مایع منی اسپرمی وجود ندارد.
• کریپتوزوسپرمی(Cryptozoospermia): غلظت اسپرم کمتر از 100000 در هر میلی لیتر از مایع منی
• الیگوزوسپرمی(Oligozoospermia): غلظت اسپرم کمتر از 15 میلیون در هر میلی لیتر از مایع منی
• نرموزوسپرمی(Normozoospermia): تمام پارامترهای اسپرم طبیعی هستند.

با توجه به این طبقه بندی، آزواسپرمی را می توان به عنوان یک اختلال اسپرم معرفی کرد که در آن مرد فاقد سلول های اسپرم در انزال است. تخمین زده می شود که از بین تمام مشکلات ناباروری مردان، آزواسپرمی در 3 تا 10 درصد موارد وجود داشته باشد.

تشخیص آزواسپرمی:

آزواسپرمی نوعی بیماری است که علائم قابل توجهی ندارد. به همین دلیل برای تشخیص آن لازم است آنالیز مایع منی انجام شود. همچنین اندازه گیری سطح هورمون FSH نیز ممکن است مفید باشد. این هورمون توسط مغز تولید می شود و مسئول اسپرماتوژنز (تولید اسپرم) در بیضه ها است. اگر سطح FSH بسیار بالا باشد، می تواند به معنای کاهش یا عدم وجود سلول های بنیادی اسپرم و در نهایت کاهش یا عدم وجود اسپرم باشد. همچنین اندازه گیری سطح هورمون تستوسترون و فروکتوز نیز می تواند به تشخیص آزواسپرمی کمک کند.

3. علت های ایجاد آزواسپرمی:

این واقعیت که در مایع منی مرد اسپرمی وجود ندارد، می تواند به دو علت اصلی باشد:

1. آزواسپرمی ترشحی یا غیر انسدادی: که در این حالت بیضه ها قادر به تولید اسپرم نیستند.
2. آزواسپرمی انسدادی: که در این حالت اسپرم تولید می شود، اما به دلیل انسداد در مجاری انزال، اسپرم ها نمی توانند از طریق انزال خارج شوند.

انجام بیوپسی بیضه به منظور تعیین نوع  آن ضروری است. این عمل، شامل گرفتن نمونه بافتی از بیضه به منظور بررسی وجود اسپرم (آزواسپرمی انسدادی) و یا عدم وجود اسپرم (ترشح آزواسپرمی) می باشد.

آزمایش سنجش هورمون ها نیز می تواند به تعیین نوع آزواسپرمی کمک کند. به این صورت که، اگر سطح هورمونهایی که در اسپرماتوژنز(تولید اسپرم) نقش دارند تغییر کند، تشخیص آزواسپرمی از نوع ترشحی خواهد بود. با این حال، این روش به اندازه نمونه برداری از بیضه دقیق نیست.

آزواسپرمی ترشحی یا غیرانسدادی

این نوع از آزواسپرمی بیشترین نوع است که در 70٪ موارد وجود دارد. این بیماری می تواند مادرزادی (وجود بیماری در بدو تولد) یا اکتسابی(به دلیل بیماری یا درمان با داروهای سمی) باشد.

شایعترین علل ایجاد آزواسپرمی ترشحی شامل:

• عدم خروج بیضه
• قرار گرفتن در معرض مواد سمی: داروها ، رادیوتراپی و شیمی درمانی.
• اختلالات ژنتیکی
• عدم تعادل هورمونی
• بیماری های بیضه: ضربه ، التهاب و واریکوسل شدید.

دستیابی به اسپرم در صورت ابتلا به آزواسپرمی ترشحی مشکل است، زیرا هیچ اسپرمی تولید نمی شود. خبر خوب این است که در مواردی گزارش شده که باروری در این بیماران امکان پذیر بوده است. در برخی موارد ناباروری مردان به علت آزواسپرمی ترشحی، تعداد خیلی کمی از اسپرم در بیضه فرد بیمار مشاهده شده است. بنابراین نمونه برداری های متعدد و کوچک از بیضه به منظور یافتن اسپرم انجام می شود. اگر اسپرم پیدا شود، منجمد می شود و بعداً در روش ICSI استفاده می شود. البته بسته به علت آزواسپرمی ترشحی، ایجاد باروری از طریق درمان هورمونی نیز امکان پذیر است. اما در شدیدترین موارد ، ممکن است مرد چاره ای جز استفاده از اسپرم اهدا کننده برای بچه دار شدن نداشته باشد.

آزواسپرمی انسدادی

آزواسپرمی انسدادی به دلیل وجود مشكل در مجاری است كه اسپرم را از بیضه ها به مجرای ادراری منتقل می كند. شایع ترین علل ایجاد این نوع عبارتند از:

• عدم وجود وازودفران به دلایل مادرزادی یا پس از یک عمل جراحی.
• التهاب یا ضربه در بیضه ها، اپیدیدیم، وازو دفران یا پروستات.

با این حال، دستیابی به اسپرم در این اختلال آسان تر است. در موارد خاص، این نوع آزواسپرمی قابل درمان است و می توان انسداد را از بین برد و یا با استفاده از تکنیک های مختلف جراحی، ارتباط مجاری که به دلیل نقص مادرزادی هیچوقت ایجاد نشده را ایجاد نماید، که این امر باعث حضور اسپرم در مایع منی می شود. اگر هم این امکان وجود نداشت، اسپرم از طریق نمونه برداری از بیضه جمع آوری می شود و در ICSI استفاده می شود. معمولاً یک بیوپسی منفرد کافی است، زیرا اسپرماتوژنز در مردان مبتلا به آزواسپرمی انسدادی با حالت طبیعی اتفاق می افتد.

4. آزواسپرمی و واریکوسل

رابطه بین آزواسپرمی و واریکوسل نسبتاً شایع است، زیرا در 5٪ موارد، افراد مبتلا به واریکوسل در نهایت به آزواسپرمی مبتلا می شوند.

واریکوسل به معنای بزرگ شدن غیرطبیعی سیاهرگهای موجود در بیضه است که این امر به طور مستقیم بر اسپرماتوژنز تأثیر می گذارد و می‌تواند از تولید اسپرم جلوگیری نماید.

بیماران مبتلا به آزواسپرمی ترشحی که برای بهبود واریکوسل، تحت عمل جراحی قرار می گیرند معمولاً 50٪ از بافت بیضه خود را بازیابی می کنند. علاوه بر این، تحرک اسپرم نیز در 55٪ موارد، بهبود می یابد.

قرص های تقویت باروری