نقش استروئیدهای آنابولیک بر باروری

استروئیدهای آنابولیک مواد مصنوعی مشابه هورمون تستوسترون هستند که امروزه توسط ورزشکاران و جوانان، به ویژه مردان، که به دنبال رشد بیش از حد در عضلات هستند، استفاده می شود. استفاده زیاد از استروئیدهای آنابولیک اثرات مضر بر سلامتی این افراد دارد. زیرا استروئیدهای آنابولیک در روند تنظیم هورمون دخالت می کنند. یکی از اثرات منفی عوامل آنابولیک ایجاد عقیم کردن موقتی است، زیرا آنها مانع تولید اسپرم در بیضه ها می شوند.

استروئیدهای آنابولیک چیست؟

استروئیدها گروهی از مولکول های چربی هستند که از کلسترول بدست می آیند و به طور طبیعی در بدن یافت می شوند. استروئیدها شامل هورمون های جنسی زن و مرد است: آندروژن ، استروژن ، پروژسترون و غیره.

از طرف دیگر، استروئیدهای آنابولیک، مولکول های مصنوعی هستند که از هورمون تستوسترون (آندروژن اصلی)، در مردان گرفته می شوند. این مواد در اصل به عنوان داروهای درمانی ایجاد شده اند و دو اثر مهم بر بدن دارند:

1. عمل آنابولیک: افزایش حجم و وزن عضله به دلیل افزایش سنتز پروتئین.
2. عمل آندروژنیک: بروز صفات مردانگی

به همین دلیل است که این مواد به عنوان استروئیدهای آندروژنی آنابولیک(AAS) نیز شناخته می شوند.

اثرات استروئیدها

امروزه، بسیاری از مردان و زنانی که از استروئیدهای آنابولیک استفاده می کنند، ورزشکاران، بدنسازان و جوانان هستند که به باشگاه می روند و بدنبال بهبود عملکرد و شکل ظاهری خود هستند. یعنی آنها به دنبال اثر آنابولیک استروئیدها یعنی افزایش بافت عضلانی و کاهش چربی بدن هستند. با این حال،  استفاده بیش از حد از این مواد بدون هیچ گونه کنترل پزشکی می تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد.

هنگامی که تستوسترون به صورت مداوم به صورت برون زا تجویز می شود ، همانطور که در مورد استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک اتفاق می افتد، باعث بهم خوردن نظم و تعادل قابل توجهی در بدن می شود ، مانند موارد زیر:

عقیم بودن مردان:

تشکیل اسپرم ، فرایندی که به اسپرماتوژنز معروف است ، با تولید طبیعی هورمون تستوسترون در بیضه ها تنظیم منفی می شود. این بدان معنی است که وقتی تولید اسپرم زیاد است، تستوسترون سیگنالی به مغز می فرستد و از سنتز LH و FSH ، هورمون های ترشح شده از غده هیپوفیز که مسئول تحریک اسپرماتوژنز هستند، جلوگیری می کند.

به این ترتیب تمام اسپرم و هورمون سازی توسط محور بیضه هیپوتالاموس-هیپوفیز تنظیم می شود.

با این حال ، با افزایش غلظت تستوسترون در خون با تزریق استروئیدهای آنابولیک، انسداد مداوم تولید اسپرم وجود دارد، که منجر به وضعیت آزواسپرمی می شود. در این حالت، بدن نمی تواند تشخیص دهد که منشا هورمون تستوسترون طبیعی است یا مصنوعی، بنابراین تشکیل اسپرم در بیضه ها قطع شده و این منجر به عقیمی غدد درون ریز می شود. علاوه بر این، هنگامی که تولید اسپرم متوقف می شود، بیضه ها کوچکتر می شوند، زیرا بیشتر حجم بیضه مربوط به لوله های بیضه است که در آن اسپرماتوژنز اتفاق می افتد.

این تغییر هورمونی می تواند پس از از بین بردن تأمین خارجی استروئیدهای آنابولیک از بین برود، اما حداقل سه ماه برای بازگرداندن عملکرد بیضه لازم است. به همین دلیل ، بسیاری از بدنسازان و ورزشکاران نخبه تصمیم می گیرند قبل از شروع چرخه های استروئید آنابولیک ، با انجماد مایع منی، باروری خود را حفظ کنند

سطح تستسترون باروری مردان

تغییر جنسیت:

سایر اثرات ناخواسته استروئیدهای آنابولیک، اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی است. توضیح این تغییرات مربوط به انتقال تستوسترون در بدن است. به طور معمول، تستوسترون می تواند به دو صورت مختلف در خون گردش داشته باشد:

تستوسترون موجود در دسترس: تستوسترون است که آزادانه در خون گردش می کند یا به پروتئین آلبومین متصل می شود. این ماده معمولاً بین 40-65٪ تستوسترون است و بخشی از تستوسترونی است كه بدن می تواند استفاده كند و پاسخهای فیزیولوژیك جنسی ایجاد می كند.

تستوسترون غیرفعال: تستوسترونی است که با گلوبولین متصل به هورمون جنسی( SHBG)  مرتبط است و معمولاً بین 35-60 است. این تستوسترون توسط بدن قابل استفاده نیست. آنچه با مصرف استروئیدهای آنابولیک اتفاق می افتد این است که تولید این نوع تستوسترون( SHBG) را افزایش می یابد. این امر منجر به اختلال عملکرد جنسی می شود.

زنانه شدن:

استروئیدهای آندروژنی آنابولیک همچنین ممکن است باعث بروز خصوصیات جنسی زنانه در مردان شود. این حالت به دلیل افزایش استروژن (هورمون های زنانه) ناشی از مقدار زیاد آندروژن در بدن است، زیرا هر دو از یک مسیر متابولیک تشکیل می شوند. شایعترین علامت ژنیکوماستی (رشد و تکامل غدد پستانی) در مردان است.

سایر تغییرات

جدا از آنچه تاکنون گفته شد ، AAS می تواند مشکلات سلامتی دیگری را برای افرادی که از آنها بیش از حد مجاز استفاده می کنند ایجاد کند:

• بیماری های قلبی عروقی
• فشار خون
• افزایش کلسترول
• بیماری های کبدی و کلیوی
• تومور
• مشکلات روانپزشکی: پرخاشگری ، تحریک پذیری ، افسردگی ، توهم و …

توجه به این نکته مهم است که تمام عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک می توانند برگشت پذیر و غیر قابل برگشت باشند.

اگر بعد از قطع مواد آنابولیک باروری حاصل نشود چه اتفاقی می افتد؟

در 60٪ موارد، مردان حدوداً 6 ماه پس از قطع استروئیدهای آنابولیک آندروژن، خود به خود عملکرد بیضه را بازمی یابند. در غیر این صورت، مراجعه به متخصصی که می تواند برای تحریک بیضه برای FSH و LH درمانی تجویز کند، لازم است.

عوامل آنابولیک طبیعی کدامند؟

برخلاف استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک، آنابولیک های طبیعی موادی هستند که اغلب به عنوان مکمل های غذایی با هدف تحریک تولید درون زا هورمون هایی که رشد عضلات را تقویت می کنند، استفاده می شود. برخی از برجسته ترین آنابولیک های طبیعی شامل: کراتین ، کوآنزیم B12 ، پروتئین ها ، گلوتامین ، لوسین و غیره هستند.

لازم به ذکر است که این مکمل های غذایی علیرغم بی خطر بودن، باید تحت کنترل پزشک یا متخصص تغذیه مصرف شوند.

نویسنده: زهرا روستا/ دکتری جنین شناسی

قرص های تقویت باروری