هایپواسپرمی چیست؟ – علل ، علائم و درمان

هایپواسپرمی شرایطی است که با ایجاد حجم کم مایع منی(پایین تر از  1.5 میلی لیتر در هر انزال) بر کیفیت نمونه اسپرم مرد تأثیر می گذارد این مسئله در مقابل هایپراسپرمی است و نباید آن را با الیگوسپرمی(تعداد اسپرم کم) اشتباه گرفت. در صورت جلوگیری از بارداری در زوجین، هایپواسپرمی می تواند باعث ناباروری در مردان شود. خبر خوب اینکه به عنوان یک قاعده کلی، علی رغم داشتن حجم انزال کم، تا زمانی که تعداد اسپرم و کیفیت آن طبیعی باشد، یک مرد قادر به باروری است.

هایپواسپرمی چیست؟

هایپواسپرمی زمانی است که حجم انزال غیرطبیعی در مرد کمتر از 1.5 میلی لیتر(یعنی کمتر از یک سوم قاشق چایخوری) باشد. حجم کم انزال و همچنین هر نوع اختلال دیگر اسپرم، را می توان با استفاده از آنالیز مایع سمن یا سمینوگرام تشخیص داد.

از طرف دیگر، وقتی حجم انزال خیلی کم است، یعنی وقتی که تقریباً هیچ منی در انزال وجود ندارد، ممکن است مشکل در انزال باشد (عدم توانایی در انزال در مردان) که اغلب به دلیل انسداد یا تاخیر در انزال ایجاد می شود.

 علت

حجم انزال به طور قابل توجهی تحت تأثیر سن قرار می گیرد و  با افزایش سن، میزان حجم انزال کاهش می یابد. متأسفانه کاهش حجم انزال با افزایش سن یک روند طبیعی است که در هر مردی رخ می دهد. علاوه بر افزایش سن، عوامل زیر نیز ممکن است باعث هایپوسپرمی شوند:

1. انزال رتروگراد: اسپرم هنگام انزال به سمت مثانه حرکت می کند. که می تواند ناشی از ناهنجاری های مادرزادی مجرای ادراری، استفاده از داروهای درمان هیپرپلازی پروستات و جراحی پروستات باشد.
2. انسداد مجرای انزالی: به دلیل التهاب یا عفونت در مجرای انزال، مانند پروستاتیت یا واریکوسل ایجاد می شود.
3. سندرم عدم حساسیت به آندروژن: این اتفاق زمانی رخ می دهد که فردی که از نظر ژنتیکی مرد است، به طور جزئی یا کامل در برابر هورمون های مردانه (یعنی آندروژن ها) مقاوم است.
4. اختلال نعوظ عصبی: از دست دادن پایانه های عصبی آلت تناسلی مرد
5. انزال زیاد: انزال مکرر باعث کاهش حجم اسپرم می شود.
6. برش گردن مثانه: که در مردان با مشکلات دفع ادرار دیده می شود.
7. برخی مطالعات نشان داده است که در مردان سیگاری یا دارای اضافه وزن نیز ممکن است میزان انزال کمتری مشاهده شود.

عوامل خطر ساز در ایجاد هایپواسپرمی

• مصرف الکل و مواد مخدر
• سبک زندگی ناسالم
• عفونت ها
• سن بالا (> 40 سال)
• عدم تعادل هورمونی
• استرس و سایر مسائل روانشناختی
• ضربه به بیضه ها
• برگشت مایع سمن به مثانه( انزال رتروگراد)

همچنین، داشتن مقدار کم مایع منی ممکن است با سایر اختلالات  مایع منی همراه باشد. توجه کنید که اگر مایع منی شما زرد یا مایل به سبز است، اثری از خون دارد، یا اگر بوی بد می دهد، یا به طور غیر طبیعی غلیظ یا خیلی آبکی است، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. این علائم  می توانند وجود یک بیماری منتقله از راه جنسی، عفونت، انزال برگشتی، ناتوانی در لخته شدن مایع انزال را نشان دهند و قطعاً می توانند بر قدرت باروری شما تأثیر بگذارند.

بارداری و حاملگی

به منظور ارزیابی کیفیت اسپرم با تجزیه و تحلیل اسپرم، قبل از جمع آوری نمونه، یک دوره پرهیز جنسی بین 3 تا 5 روز مورد نیاز است. در غیر این صورت، ممکن است به دلیل کاهش حجم انزال، تشخیص پزشک هایپوسپرمی باشد. همچنین تشخیص هایپوسپرمی به معنای نابارور بودن شما به طور پیش فرض نیست. و ممکن است تعداد اسپرم، مورفولوژی اسپرم و تحرک اسپرم علی رغم وجود هایپوسپرمی طبیعی باشد.

نکته جالب این که، اگر مردی با حجم انزال خوب اما با تحرک نادرست اسپرم و یا مورفولوژی غیر طبیعی تشخیص داده شود. احتمال دستیابی به حاملگی آن در مقایسه با مردی که هایپوسپرمی دارد و دارای اسپرم طبیعی و با کیفیت بالا می باشد، یکسان است.

درمان

متأسفانه هیچ درمان قطعی برای هایپوسپرمی وجود ندارد. با این حال، یک سری قرص و مکمل رژیم غذایی وجود دارد که می تواند تا حدی حجم انزال شما را افزایش دهد.

اگر علت هیپوسپرمیا عفونت در وزیکولهای منی یا پروستات باشد، جراحی می تواند یک راه حل باشد. با این حال، این گزینه درمانی همیشه جواب نمی دهد و حجم منی در همه موارد افزایش نمی یابد.

همچنین، اگر هایپوسپرمی همراه با سایر اختلالات اسپرم، مانند تحرک ضعیف (آدنوزواسپرمیا) یا مورفولوژی غیرطبیعی (تراتوزواسپرمیا) تشخیص داده شود، احتمال باروری شما به طور چشمگیری کاهش می یابد.

در چنین شرایطی، بسته به نتایج، ممکن است تنها راه درمان، مراجعه به مراکز کمک باروری و استفاده از تکنیک های تلقیح داخل رحمی (IUI)و یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) باشد.

به عنوان مثال، در موارد انزال یا عدم انزال کامل، متخصص ممکن است نیاز به استفاده از تکنیک های خاصی(مانند آسپیراسیون اسپرم از اپیدیدیم یا بیوپسی بیضه) برای جمع آوری اسپرم قبل از IUI یا IVF داشته باشد.

آیا تعداد کم اسپرم می تواند باعث ناباروری شود؟

تنها اگر همراه با سایر ناهنجاری های اسپرم باشد (مانند تحرک ضعیف اسپرم و  یا مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم )، می تواند باعث ناباروری شود. اما وقتی فقط اختلال هایپوسپرمیا باشد، این مردان به طور طبیعی یا با استفاده از تکنیک های کمک باروری(ART) قادر به باروری هستند.

آیا مقدار کم انزال به معنای کم بودن تعداد اسپرم است؟

خیر. اگرچه درست است که انزال مقدار کم مایع منی اغلب با کم بودن تعداد اسپرم نیز همراه است، اما در همه موارد اینگونه نیست. یک مرد می تواند مقدار کمی مایع منی را تخلیه کند اما تعداد اسپرم طبیعی داشته باشد.

آیا وازکتومی بر میزان انزال تأثیر می گذارد؟

خیر. یک مرد پس از وازکتومی به انزال خود ادامه می دهد. به خاطر داشته باشید که اسپرم ها فقط 2 تا 5 درصد از کل انزال را تشکیل می دهند، بنابراین نمی توان تفاوت در حجم را مشاهده کرد.

آیا داشتن حجم انزال کم نشانه سرطان پروستات است؟

اگرچه داشتن مایع منی کمتر از حد معمول در هنگام انزال از علائم سرطان پروستات در سطح پیشرفته است، اما به طور پیش فرض به معنای سرطان پروستات نیست.

آیا حجم انزال کم به معنی کمبود تستوسترون است؟

تستوسترون کم (به عنوان مثال هیپوگنادیسم) فقط یک عامل است که می تواند باعث کاهش حجم انزال شود، اما در همه موارد ارتباط مستقیم ندارند.

نویسنده: زهرا روستا/ دکتری جنین شناسی

قرص های تقویت باروری