کمبود آندروژن در مردان

کمبود آندروژن زمانی اتفاق می افتد که بدن دارای مقادیر کمتری از هورمون های جنسی مردانه (به ویژه تستوسترون) مورد نیاز برای سلامت باشد. این کمبود ممکن است به دلیل وجود مشکلاتی در مناطقی از مغز که عملکرد بیضه ها را کنترل می کنند (غده هیپوفیز و هیپوتالاموس) یا بروز مشکلاتی در خود بیضه ها باشد. که در این موارد، درمان شامل درمان با تستوسترون است. باید گفت که، اصطلاح یائسگی مردانه بی معنی است زیرا یائسگی شامل کاهش ناگهانی، شدید یا اجتناب ناپذیر هورمون های جنسی است (شبیه چیزی که در زنان مشاهده می گردد) و چنین چیزی در مردان وجود ندارد.

کاهش متوسط ​​و تدریجی سطح هورمون های جنسی در مردان از حدود 30 سالگی شروع می شود. البته این کاهش در همه مردان دیده نمی شود. به نظر می رسد در بیشتر موارد کاهش تستوسترون در اثر ابتلا به بیماری های دیگری باشد.

آندروژن ها (هورمون های جنسی)

می توان هورمون ها را به عنوان پیام رسان های شیمیایی در نظر گرفت. آنها برای ایجاد تغییرات مختلف با بافتهای بدن ارتباط برقرار می کنند. هورمون ها برای فرآیندهای مختلفی از جمله رشد، تولید مثل و سلامت مورد نیاز هستند.

آندروژن ها گروهی از هورمون های جنسی هستند که به مردان ویژگی های “مردانه” می دهند.هورمون اصلی جنسی در مردان تستوسترون است که به طور عمده در بیضه ها تولید می شود. بیضه ها توسط غده کوچکی به نام غده هیپوفیز در مغز کنترل می شوند که غده هیپوفیز نیز، توسط ناحیه ای از مغز به نام هیپوتالاموس کنترل می شود. آندروژن ها برای عملکرد جنسی و تولید مثل مردان بسیار مهم هستند. همچنین آنها مسئول ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه در مردان می باشند، این خصوصیات شامل رشد موهای صورت و بدن، تغییر صدا می باشد. بعلاوه آندروژن ها بر رشد و سوخت و ساز استخوان و عضله تأثیر می گذارند.

اصطلاح کمبود آندروژن به این معنی است که بدن به اندازه کافی آندروژن (به ویژه تستوسترون)، برای سلامتی تولید نمی کند. تأثیرات این امر به میزان کاهش تستوسترون، علت کاهش تستوسترون و سن شروع کاهش آن بستگی دارد.

تستوسترون

همانطور که گفته شد، هورمون اصلی جنسی در مردان تستوسترون است. برخی از عملکردهای تستوسترون در بدن مردان عبارتند از:

• شروع و تکمیل روند بلوغ
• رشد استخوان و عضله
• رشد موهای بدن، از جمله موهای صورت
• تغییر تارهای صوتی برای تولید صدای مرد بزرگسال
• میل جنسی (میل جنسی) و عملکرد جنسی
• رشد و عملکرد غده پروستات
• تولید اسپرم
• تولید گلبول های قرمز

علائم کمبود آندروژن

هنگامی که تستوسترون کافی در بدن وجود نداشته باشد، می تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. با این حال، تعدادی از این علائم ممکن است غیر اختصاصی باشند و شبیه به علائم بیماری های دیگر باشند.

برخی از علائم کمبود آندروژن عبارتند از:

• کاهش میل جنسی
• گرگرفتگی و تعریق
• رشد پستان (ژنیکوماستی)
• بی حالی و خستگی
• افسردگی
• کاهش توده عضلانی و قدرت
• افزایش چربی بدن، به ویژه در اطراف شکم
• نعوظ و ارگاسم ضعیف تر
• کاهش مقدار انزال
• ریزش موی بدن
• کاهش توده استخوانی، بنابراین خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد.

کمبود آندروژن در مردان مسن

اگر با افزایش سن سطح تستوسترون کاهش یابد، چندین عوامل ممکن است باعث ایجاد آن شوند. به طور خاص، هر عاملی که موجب تضعیف سلامت عمومی شود (از جمله چاقی) باعث کاهش تستوسترون می شود. تحقیقات اخیر نشان می دهد که میزان تستوسترون در مردان مسن سالم به طور قابل توجهی کاهش نمی یابد.

تأثیر کاهش سطح تستوسترون در مردان مسن هنوز کاملاً شناخته نشده است. با این حال گزارشات نشان می دهند، بسیاری از مردان مسن از درمان تستوسترون (درمان جایگزینی تستوسترون) بهره مند می شوند. به تازگی، یک مطالعه در مورد اثرات درمان تستوسترون در مردان مسن نشان داد که  درمان با تستوسترون در مردان مسن اثر کمی بر افزایش عملکرد جنسی مردان (در برخی موارد برای کمتر از 12 ماه) دارد. لازم به ذکر است که بدون تشخیص دقیق کمبود آندروژن، هیچ درمان تستوسترونی نباید انجام شود. چرا که اغلب، مشکلات سلامتی دیگری وجود دارد (مانند چاقی و دیابت) که درمان جایگزینی تستوسترون را غیرضروری می کنند و باید ابتدا آن ها درمان شوند.

در حال حاضر اثر سطح پایین تر تستوسترون با افزایش سن و اثرات درمان جایگزینی تستوسترون در مردان در حال بررسی است. برخی از مطالعات نشان دهنده افزایش بیماری های قلبی عروقی پس از شروع تستوسترون درمانی در مردان مسن  می باشند که موضوعی نگران کننده است.

کمبود آندروژن در پسران

پسراني كه بلوغ خود را به پايان نرسانده اند فقط بايد توسط متخصصان هورمون كودكان (متخصص غدد درون ريزي كودكان) درمان شوند.

دلایل کمبود آندروژن

برخی از دلایل کمبود آندروژن شامل :

1. شرایط موثر بر بیضه ها : مشکلات پزشکی که بیضه ها را تحت تأثیر قرار می دهد می توانند بر میزان تولید تستوسترون اختلال ایجاد کنند. برخی از این شرایط از بدو تولد وجود دارد (به عنوان مثال ، سندرم کلاینفلتر – یک اختلال ژنتیکی که در آن یک کروموزوم جنسی اضافی در سلولهای بدن وجود دارد) و سایر شرایط ممکن است در مراحل مختلف زندگی پسر یا مرد ایجاد شود، مانند:
2. بیضه های نزول نکرده
3. از بین رفتن بیضه ها به دلیل ضربه یا پیچش
4. عوارض ناشی از اوریون
5. عوارض جانبی شیمی درمانی یا رادیوتراپی
6. غده هیپوفیز: شایع ترین شرایطی که بر غده هیپوفیز تأثیر می گذارد و منجر به کاهش سطح تستوسترون می شود وجود تومور خوش خیم (آدنوم) است. تومور ممکن است در عملکرد غده هیپوفیز تداخل ایجاد کند و یا ممکن است هورمون پرولاکتین تولید کند که از این طریق تولید گنادوتروپین ها(هورمون هایی که برای تولید بیضه ها برای تولید تستوسترون لازم هستند.) را متوقف می کند.
7. هیپوتالاموس:  شرایط خاص، مانند تومورها یا اختلال ژنتیکی (سندرم کالمن)، می تواند از ترشح هورمون های غده هیپوفیز توسط هیپوتالاموس جلوگیری کند. این امر از تولید تستوسترون توسط بیضه جلوگیری می کند. البته این دلیل کمبود آندروژن نادر است و به ندرت مشاهده می شود.

تشخیص کمبود آندروژن

کمبود آندروژن با استفاده از روش های مختلفی ارزیابی می شود، از جمله:

1. سابقه پزشکی: شرح حال کامل، شامل جزئیات مربوط به باروری، عملکرد جنسی، علائم کمبود آندروژن، سایر مشکلات پزشکی، شغل و استفاده از دارو (تجویز شده و غیر تجویز شده)
2. معاینه فیزیکی:  یک معاینه عمومی کامل شامل اندازه گیری اندازه بیضه ها و بررسی رشد پستان انجام می شود.
3. آزمایش خون:  برای تعیین سطح تستوسترون در خون انجام می شود. در حالت ایده آل، باید یک آزمایش خون ناشتا صبح انجام شود تا بالاترین میزان ترشح تستوسترون در بدن مشخص شود. سطح تستوسترون باید در دو صبح جداگانه اندازه گیری شود. سطح هورمون هیپوفیز نیز باید اندازه گیری شود.
4. سایر آزمایشات: برای تعیین اینکه آیا کمبود تستوسترون به دلیل بیماری پزشکی زمینه ای دیگری است، ممکن است لازم باشد. این موارد ممکن است شامل آزمایش خون (برای بررسی سطح آهن)، آزمایشات ژنتیکی (برای تشخیص یک بیماری ژنتیکی زمینه ای مانند سندرم کلاینفلتر) یا اسکن MRI مغز (برای بررسی غده هیپوفیز) باشد. تجزیه و تحلیل مایع منی به تعیین توانایی باروری در مردان مبتلا به کمبود آندروژن کمک خواهد کرد.

درمان کمبود آندروژن

درمان کمبود آندروژن اثبات شده مبتنی بر درمان جایگزینی تستوسترون است. تستوسترون بهتر است توسط ژل های پوستی یا از طریق تزریق (با اثر کوتاه مدت یا طولانی مدت) تجویز شود. اگر کمبود تستوسترون فرد به دلیل غده هیپوفیز باشد ، پزشک احتمالاً تزریق گنادوتروفین را چندین بار در هفته و برای ماهها توصیه می کند تا هم تولید تستوسترون و هم اسپرم تحریک شود. درمان تستوسترون برای مردانی که سعی در بچه دار شدن دارند توصیه نمی شود زیرا موجب سرکوب هورمون های هیپوفیز می شود و به عنوان یک پیشگیری از بارداری قدرتمند عمل می کنند.

قبل از شروع درمان جایگزینی تستوسترون، مردان مسن باید از نظر سرطان پروستات بررسی شوند. زیرا افزایش سطح تستوسترون می تواند باعث رشد سرطان پروستات شود.

عوارض جانبی درمان کمبود آندروژن

برخی از عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• افزایش وزن
• آکنه خفیف
• تغییرات خلقی و افزایش پرخاشگری
• طاسی مردانه
• رشد پستان
• مشکلات مربوط به جریان ادرار (مردان مسن).

قرص و مکمل تقویت باروری مردان