IVF چیست؟

IVF چیست؟

آی وی اف (IVF) یک تکنیک کمک باروری (ART) است و مخفف لقاح آزمایشگاهی است. این تکنیک برای کمک به زوجین یا زنان نابارور استفاده می شود. میزان موفقیت IVF به عوامل متعددی بستگی دارد، در میان این عوامل سن یک عامل کلیدی است. همچنین، کیفیت اسپرم مورد استفاده در تعیین شانس بارداری با IVF نقش مهمی ایفا می کند.

لقاح آزمایشگاهی (IVF) شامل برداشت و جمع آوری تخمک از تخمدان‌های زن است. در مرحله بعد، تخمک‌های جمع آوری شده در آزمایشگاه با استفاده از اسپرم همسر بارور می‌شوند. اسپرم ها نیز یک مرحله فرآوری و شست و شو را از سر می گذرانند.  تا زمانی که جنین‌های انتخاب شده به رحم زن منتقل نشوند، رشد جنین‌ها در دستگاه های مخصوص تحت نظر است. هدف نهایی این تکنیک دستیابی به یک بارداری سالم است.

بسته به نحوه ادغام سلول تخمک و سلول اسپرم، می‌توان گفت IVF دو نوع می‌باشد:

1. IVF معمولی: هر دو سلول اسپرم و تخمک در یک پتری دیش در کنار هم قرار می‌گیرند و انتظار می‌رود که خود به خود با هم ترکیب شوند.
2. ICSI: مخفف تزریق سیتوپلاسمی اسپرم داخل تخمک است. سر اسپرم به صورت دستی در داخل سلول تخمک به صورت ریز تزریق (میکروانجکشن) وارد می‌شود.

انتخاب بین تکنیک اولی یا دومی به علت ناباروری هر یک از زوجین (زن یا مرد) و همچنین ویژگی‌های هر کلینیک باروری بستگی دارد.

هزینه کل روش‌های لقاح آزمایشگاهی به دو دلیل بسیار بالا است: از یک سو، داروهای هورمونی که برای تحریک تخمک گذاری استفاده می‌شود و از سوی دیگر، فناوری‌های مدرن و تجهیزات آزمایشگاهی که مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تفاوت IVF و IUI

تلقیح داخل رحمی (intrauterine insemination)، یا IUI یکی دیگر از روش‌های درمان ناباروری است و از نظر فنی کمتر از IVF چالش برانگیز است. با استفاده از تکنیک IUI، اسپرم همسر در رحم زن قرار می‌گیرد و لقاح در داخل دستگاه تناسلی زن مانند رابطه جنسی، بدون دخالت بیشتر پزشکی انجام می‌شود.

بنابراین، همانطور که مشاهده می‌شود، IVF دارای پیچیدگی بالاتری نسبت به تلقیح داخل رحمی (IUI) است ( نه تنها تعداد مراحل بیشتر، بلکه مشارکت متخصص نیز بیشتر است) در حقیقت، IVF برای بازیابی تخمک‌ها نیاز به یک روش جراحی ساده دارد، در حالی که در تکنیک IUI این مرحله ضروری نیست. با این حال، میزان موفقیت تکنیک IVF بیشتر است و به همین دلیل است که در اکثر موارد به عنوان درمان مورد انتخاب قرار می‌گیرد.

IVF چه زمانی استفاده می‌شود؟

ممکن است یک زن و شوهر به دلایل مختلف برای بچه‌دار شدن (ناباروری با علت مردانه و یا زنانه) به روش IVF نیاز داشته باشند. موارد زیر شایع‌ترین علل انتخاب تکنیک لقاح آزمایشگاهی IVF هستند:

انتخاب روش  IVF  در مردانی که دچار اختلالات زیر هستند:

1. اولیگوزواسپرمی(تعداد کم اسپرم در انزال)
2. آستنوزواسپرمی(اسپرم‌های کند یا بی‌حرکت)
3. تراتوزواسپرمی (شکل غیرطبیعی اسپرم در سر، گردن و یا دم)
4. کریپتوزواسپرمی (غلظت اسپرم تقریباً صفر است)
5. الیگواستنوتراتوسپرمی(ترکیبی از چندین تغییر)

انتخاب روش  IVF  در زنانی که دچار اختلالات زیر هستند:

1. ناباروری فاکتور تخمدان درون ریز (مشکلات تخمک گذاری ناشی از اختلالات غدد درون ریز ، مانند عدم تخمک گذاری)
2. ناباروری فاکتور لوله ای (تغییرات در لوله های فالوپ که باعث انسداد می شود)
3. ناباروری فاکتور رحمی (ناهنجاری های رحمی، تومورهایی مانند پولیپ یا فیبروم، آندومتریوز و غیره)
4. ناباروری عامل گردن رحم (تغییرات در دهانه رحم که مانع از عبور اسپرم به داخل حفره رحم می شود)

بیماران واجد شرایط تکنیک IVF

برای اینکه بیمار زن، واجد شرایط درمان IVF باشد باید بتواند بدون ناهنجاری یا اختلالات رحمی که ممکن است مانع کاشت جنین شود یا منجر به سقط جنین شود ، تخمک تولید کند.

شرایط مورد نیاز برای بیماران مرد به نوع IVF مورد نیاز بستگی دارد. IVF معمولی یا استاندارد زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که غلظت اسپرم متحرک بین 1 تا 3 میلیون اسپرم در میلی لیتر باشد. اگر مشکلات تحرک، مورفولوژی یا غلظت شدید تشخیص داده شود، ICSI به میزان موفقیت بالاتری می‌رسد. نمونه‌هایی که با انزال به دست نمی‌آیند و باید از روش های استخراج اسپرم از بیضه استفاده شود به ICSI نیاز دارند، زیرا کیفیت آن‌ها به طور کلی ضعیف است. در هر صورت، برخی از کلینیک‌های باروری ترجیح ICSI را می‌دهند ، حتی اگر بیمار کاندید مناسبی برای IVF معمولی باشد.

مراحل IVF چگونه است؟

فرایند IVF می‌تواند برای بسیاری از بیماران سخت و پرچالش باشد، زیرا آنها باید مراحل مختلفی را قبل از دستیابی به موفقیت طی کنند. این مراحل شامل:

1. کنترل تحریک تخمدان: زنان باید از داروهای تحریک تخمک گذاری برای حدود 10 روز استفاده ‌کنند. هدف از این کار، بدست آوردن تعداد بیشتری از تخمک است. به این ترتیب، می‌توان لحظه تخمک گذاری را کنترل کرد، که به احتمال بالغ شدن تخمک‌های جمع آوری شده با پتانسیل لقاح خوب کمک می‌کند.
2. برداشتن تخمک: این مرحله یک مداخله جراحی برای جمع آوری تخمک‌های بالغ است. این عمل از طریق آسپیراسیون انجام می‌شود که 20-30 دقیقه طول می‌کشد و نیاز به بیهوشی دارد.
3. جمع آوری مایع منی: به طور معمول نمونه‌ها از طریق خودارضایی جمع آوری می‌شوند. اگرچه می‌توان آن‌ها را از طریق آسپیراسیون اپیدیدیم اسپرم یا بیوپسی بیضه انجام داد.  نمونه‌ها فرایند شستشوی اسپرم را طی می‌کنند تا پتانسیل باروری خود را افزایش دهند.
4. لقاح: اتصال تخمک و اسپرم در این مرحله توسط IVF معمولی یا از طریق تزریق سیتوپلاسمی تخمک (ICSI) انجام می‌شود.

میزان موفقیت تکنیک IVF

درست مانند سایر فناوری‌های کمک باروری، میزان موفقیت IVF بر اساس عوامل متعددی تعیین می‌شود که سن بیمار یکی از تأثیرگذارترین عوامل است. متخصصان توانسته‌اند درصدی را برای تعیین شانس موفقیت در هر رده سنی ایجاد کنند:

• 40 درصد در زنان زیر 35 سال
• بین 27-36 در زنان بین 35 تا 37 سال
• بین 20 تا 26 درصد در زنان بین 38 تا 40 سال
• بین 10-13 درصد در زنان بالای 40 سال

مزایای IVF

مزایای اصلی لقاح آزمایشگاهی(IVF) شامل:

درصد موفقیت درمان بالا: زوج‌هایی که مشکلات ناباروری شدید دارند، شانس والدین شدن را با این روش تا حدود زیادی دارند. به طور خاص   ICSI امکان دستیابی به لقاح را حتی در موارد ناباروری شدید مردان مانند آزواسپرمی انسدادی ارائه می‌دهد. در موارد خیلی ضروری استفاده از هر دو روش تخمک اهدا کننده و اسپرم اهداکننده امکان پذیر است.  چیزی که تعداد بیماران نابارور را که به واسطه IVF می‌توانند والد شوند افزایش می‌دهد این است که عوارض جانبی بالقوه مرتبط، شدید نیستند.

از طرفی دیگر،  علی رغم مزایای فراوان IVF دارای یک سری نقاط منفی است

معایب IVF

• هنگام استفاده از داروهای تحریک تخمگذاری عوارض جانبی ممکن است در زنان بوجود آید.
• جراحی به همراه بیهوشی ضروری است. اگرچه این یک روش ساده است که زیاد طول نمی‌کشد ، اما برخی خطرات وجود دارد.
• هزینه IVF در مقایسه با روش‌های دیگر مانند IUI بیشتر است.

عوارض و خطرات احتمالی تکنیک IVF

همانطور که قبلاً گفته شد، تحریک تخمدان می‌تواند مجموعه‌ای از واکنش‌های نامطلوب را ایجاد کند. بیماران باید قبل از شروع درمان از همه این خطرات احتمالی مطلع شوند.

• سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS): این حالت به یک تحریک فوق العاده تخمدان‌ها تبدیل می‌شود. به دلیل افزایش نفوذپذیری عروق خونی باعث بزرگ شدن تخمدان و خروج مایعات می‌شود. عملکرد کبد، سیستم‌های خونی، کلیوی و تنفسی ممکن است در شدیدترین موارد به خطر بیفتد.
• زایمان‌های متعدد: خطر بارداری دوقلو با انتقال جنین تقریباً وجود ندارد. با این حال، در چرخه‌هایی که دو جنین منتقل می‌شوند ، احتمال داشتن دوقلوها 6 درصد است. در صورت انتقال سه جنین، شانس تا 12 درصد افزایش می‌یابد. این حال، این میزان به عواملی مانند سن مادر و کیفیت پوشش رحم بستگی دارد.
• سقط جنین: سقط به خروج محصول بارداری پیش از هفته بیستم اطلاق می گردد.  تقریبا 20 درصد از حاملگی‌ها به سقط جنین ختم می‌شود و در مراحل اولیه بارداری اتفاق می‌افتد. این موضوع بستگی به عواملی مانند سن بیمار و ویژگی‌های هر زن یا زوج دارد.
• حاملگی خارج رحمی: زمانی اتفاق می‌افتد که جنین در مکانی غیر از حفره رحم کاشته می‌شود. بین 2 تا 5 درصد از زنانی که تحت IVF قرار می‌گیرند ممکن است حاملگی خارج رحمی داشته باشند.

هچینگ کمکی(َAH) چیست؟

هچینگ کمکیHatching Assisted    یک روش کمک باروری است که می تواند در آزمایشگاه IVF با جنین‌های حاصله استفاد شود. هچینگ کمکی شامل نفوذ در منطقه پلوسیدا است که جنین را با استفاده از لیزر بازیابی می‌کند. این تکنیک در روز سوم رشد جنین انجام می‌شود.

• هچینگ کمکی به بلاستوسیست اجازه می‌دهد تا از منطقه پلوسیدا خارج شود، در نتیجه پتانسیل کاشت جنین را افزایش می‌دهد. با توجه به اینکه این روش تهاجمی است، برخی خطرات را به همراه دارد، بنابراین فقط در موارد زیر انجام می‌شود:
• بیماران بالای 37 سال
• جنین با زونوپلوسیدا ضخیم
• جنین‌های چند هسته‌ای
• شکست قبلی در کاشت جنین
• سطح FSH بسیار بالا
• پاسخ دهندگان ضعیف

آیا انتخاب جنسیت با IVF  امکان پذیر است؟

انتخاب جنسیت از طریق روشی که به عنوان تشخیص ژنتیکی قبل از کاشت (PGD) شناخته می‌شود امکان پذیر است. روش  PGD برای غربالگری ژنتیکی جنین‌ها قبل از انتقال آن‌ها برای اطمینان از سالم بودن آن‌ها ، بدون ناهنجاری‌های کروموزومی ، اختلالات ژنتیکی یا نقایص مادرزادی استفاده می‌شود. این روش انتخاب جنسیت را امکان پذیر می‌کند. زیرا کروموزوم‌های X و Y باید برای نادیده گرفتن وجود ناهنجاری‌های کروموزوم جنسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در آن مرحله ، جنسیت هر جنین (XX یا XY) قابل تعیین است.

آیا می‌توان IVF را از 40 سالگی به بعد انجام داد؟

پتانسیل باروری زنان در 40 سالگی بسیار کاهش می‌یابد و بنابراین میزان موفقیت IVF با تخمک‌های خود در این مرحله به طور قابل توجهی پایین‌تر است. به طور خلاصه، شانس موفقیت به کیفیت و تعداد تخمک بستگی دارد. به همین دلیل است که اکثر کلینیک‌ها در سراسر جهان برای بیماران IVF که از تخمک خود استفاده می‌کنند ، محدودیت سنی دارند. به طور کلی، چنین محدودیتی بین سنین 43 تا 45 تعیین می‌شود. از این نظر IVF با تخمک اهداکننده ممکن است یک گزینه خوب باشد، زیرا زنان جوان‌تر تخمک با کیفیت بالا تولید می‌کنند و میزان ناهنجاری‌های کروموزومی کمتری وجود دارد.

آیا می‌توان به طور طبیعی بعد از IVF باردار شد؟

بسیاری از زوجین پس از بچه‌دار شدن توسط  IVF  به روش طبیعی نیز باردار شده اند، چرا که در مواردی اتفاق می‌افتد که علت ناباروری کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود. استرس مثال خوبی است. برخی از بیماران به دلیل استرس ناشی از تلاش برای باردار شدن، باروری خود را کاهش می‌دهند. اضطراب می تواند کیفیت تخمک و اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد، در نتیجه شانس باروری را کاهش می‌دهد. ایجاد تغییر در شیوه زندگی (آرامش بخشیدن، تغییر عادات غذایی، کاهش یا توقف مصرف مواد سمی و غیره) می تواند شانس بارداری را تا حد زیادی افزایش دهد. همچنین، ممکن است در مواردی ناباروری بدون دلیل رخ دهد.

IVF یا ICSI، کدام تکنیک بهتر است؟

هیچ درمانی بهتر از دیگری نیست، زیرا هر دو مزایا و معایب خود را دارند. بسته به ویژگی‌های هر یک از زوجین و منشاء مشکلات باروری آن‌ها، IVF یا ICSI توصیه می‌شود. به عنوان مثال، شدیدترین موارد آستنوزواسپرمی باید با ICSI درمان شود تا حداقل تعداد شانس موفقیت را تضمین کند. از طرف دیگر، هنگامی که زن از مشکل تخمک گذاری یا مسدود شدن لوله‌های فالوپ رنج می‌برد، IVF معمولی می‌تواند به موفقیت در حل مشکل کمک کند. IVF معمولی بیشتر شبیه لقاح طبیعی است و نیاز به درجه بالاتری از دستکاری گامت دارد. با این حال، ICSI به بیماران کمک می‌کند تا قدمی در جهت حاملگی بردارند، زیرا اتصال تخمک و اسپرم به صورت دستی انجام می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاوران ما در وبسایت اسپو ارتباط برقرار کنید. همچنین جهت ارتباط آسانتر با مشاوران می‌توانید صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید.

سوالات متداول

IVF چیست؟
آی وی اف   (IVF)   یک تکنیک کمک باروری  است که برای کمک به زوجین یا زنان نابارور استفاده می‌شود و مخفف “لقاح آزمایشگاهی” است.

آی وی اف  (IVF)   چگونه انجام می شود؟
در مرحله اول، تخمک‌ها از تخمدان‌های زن برداشته می‌شوند و سپس در آزمایشگاه با اسپرم همسر بارور تلقیح می‌شوند. پس از آن، جنین‌های حاصله تا زمان انتقال به رحم زن  در دستگاه های مخصوص انکوباتور تحت نظر قرار می‌گیرند.

چه زمانی از تکنیک IVF برای مردان استفاده می‌شود؟
IVF معمولاً برای مردان نابارور به دلیل عوامل مختلفی از جمله اولیگوزواسپرمی، آستنوزواسپرمی، تراتوزواسپرمی، و سایر مشکلات ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تفاوت IVF و IUI چیست؟
روش  IVF یک تکنیک پیچیده‌تر و با موفقیت بیشتر نسبت به لقاح داخل رحمی   IUI  است. در IVF، تخمک و اسپرم در آزمایشگاه تلقیح می‌شوند، در حالی که در IUI اسپرم همسر مستقیماً در رحم زن قرار می‌گیرد.

مراحل IVF چگونه است؟
مراحل IVF شامل کنترل تحریک تخمدان، برداشتن تخمک، جمع آوری مایع منی، لقاح و انتقال جنین به رحم می‌باشد.

مزایای IVF چیست؟
مزایای تکنیک IVF شامل درصد موفقیت بالا برای زوج‌هایی هست که با  مشکلات ناباروری شدید درگیر هستند.

معایب IVF چیست؟
معایب تکنیک IVF شامل نیاز به استفاده از داروهای تحریک نخمک گذاری است که می‌تواند منجر به عوارض شود، نیاز به جراحی با بیهوشی که ممکن است با خطراتی همراه باشد، و هزینه‌ی بالاتر نسبت به روش‌های دیگر مانند IUI است.

چه عوارض و خطراتی ممکن است با تکنیک IVF اتفاق بیفتد؟
عوارض و خطرات تکنیک IVF شامل سندرم تحریک بیش از حد تخمدان، زایمان‌های متعدد، سقط جنین، حاملگی خارج رحمی و هچینگ کمکی می‌شود.

هچینگ کمکی (َAH) چیست؟
هچینگ کمکی (َAH) یک روش کمک باروری است که در آزمایشگاه IVF برای افزایش شانس کاشت جنین استفاده می‌شود و با استفاده از لیزر در روز سوم رشد جنین انجام می‌شود.

آیا انتخاب جنسیت با استفاده از تکنیک IVF امکان‌پذیر است؟
بله، انتخاب جنسیت از طریق تشخیص ژنتیکی قبل از کاشت (PGD) امکان‌پذیر است و این روش برای غربالگری ژنتیکی جنین‌ها قبل از انتقال آن‌ها برای اطمینان از سالم بودن و انتخاب جنسیت استفاده می‌شود.

منابع

1. Gianaroli L, Plachot M, van Kooij R, Al-Hasani S, Dawson K, DeVos A, Magli MC, Mandelbaum J, Selva J, van Inzen W (2000). ESHRE guidelines for good practice in IVF laboratories. Committee of the Special Interest Group on Embryology of the European Society of Human Reproduction and Embryology. Hum Repro; 15: 2241-6
2. Pashayan N, Lyratzopoulos G, Mathur R (2006). Cost-effectiveness of primary offer of IVF vs. primary offer of IUI followed by IVF (for IUI failures) in couples with unexplained or mild male factor subfertility. BMC Health Serv Res; 6: 80.
3. Reproducción Asistida ORG. Video: El proceso de la fecundación in vitro (The in vitro fertilization process), by Miguel Dolz Arroyo, MD, PhD, Jun 4, 2014
4. Alper M, Brinsden PR, Fischer R, Wikland M (2002). Is your IVF program good? Hum Reprod; 17: 8-10..
5. Andersen AN, Goossens V, Ferraretti AP, Bhattacharya S, Felberbaum R, de Mouzon J, Nygren KG, The European IVF-monitoring (EIM) Consortium, for the European Society of Human Reproduction Embryology (ESHRE) (2008). Assisted reproductive technology in Europe, 2004: results generated from European registers by ESHRE. Hum Reprod; 23: 756 – 771.
6. ASRM, American Society for Reproductive Medicine (2002). Revised minimum standards for in vitro fertilization, gamete intrafallopian transfer, and related procedures. A Practice Committee Report. Guidelines and Minimum Standards.
7. Broekmans FJ, Kwee J, Hendriks DJ, Mol BW, Lambalk CB (2006). A systematic review of tests predicting ovarian reserve and IVF outcome. Hum Reprod Update; 12:685-718.
8. ESHRE Capri Workshop Group. Intracytoplasmic sperm injection (ICSI) in 2006 (2007): evidence and evolution. Hum Reprod Update;13:515 – 526.

قرص تقویت باروری