اختلالات اسپرم و ناباروری در مردان

اختلالات اسپرم و ناباروری در مردان

ناباروری مردان به معنی ناتوانی اسپرم در بارور کردن تخمک می باشد. در این صورت، دستیابی به بارداری دشوار خواهد بود. عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند منجر به ناباروری یک مرد شود. به طور کلی، ناباروری مردان به دلیل اختلالات اسپرم ، شایع ترین علل ناباروری در آن ها می باشد. در این حالت، منشأ ناباروری در تغییر کیفیت مایع منی، یعنی در اسپرم مشاهده می شود. این تغییرات را می توان با استفاده از تجزیه و تحلیل مایع منی تشخیص داد که در بیشتر موارد آستنواسپرمیا ، تراتوزواسپرمیا و آزواسپرمی وجود دارد.

علت اختلالات اسپرمی

اختلال در طی اسپرماتوژنز ( فرآیند تولید اسپرم) ممکن است منجر به تولید اسپرم های غیر طبیعی شود که می تواند بر مورفولوژی ، تعداد و  تحرک تأثیر گذارد.

هر اختلالی که بر کیفیت اسپرم تأثیر گذارد می تواند مانع باروری تخمک شود یا از آن جلوگیری کند. به عبارت دیگر ، کیفیت اسپرم در تعیین موفقیت آمیز بودن بارداری عاملی تعیین کننده ای می باشد.

به همین دلیل ، اختلالات یا ناهنجاری های اسپرم دلیل ناباروری مردان در نظر گرفته می شود. خبر خوب این است که با پیشرفت فناوری کمک باروری (ART) ، مردانی که به دلیل اختلالات  اسپرم، نابارور هستند می توانند فرزندان بیولوژیکی داشته باشند.

آزمایشاتی  که برای بررسی اسپرم ها استفاده می شود، تجزیه و تحلیل مایع منی نامیده می شود، همچنین به عنوان آزمایش اسپرم یا سمینوگرام نیز شناخته می شود.

در صورت طبیعی بودن تمام پارامترهای اسپرم ، نمونه را نورموزواسپرمی می گویند. اختلال در اسپرم ممکن است در تحرک ، تعداد، مورفولوژی و زنده مانی و یا ترکیبی از آ نها در اسپرم دیده شود که در زیر به آن اشاره شده است.

1- تعداد غیر طبیعی اسپرم

یکی از دلایل ناباروری در مردان وجود تعداد کم اسپرم در انزال است. تعداد کم اسپرم احتمال باروری تخمک توسط یکی از اسپرم ها و ایجاد حاملگی را کاهش می دهد. بسته به شدت تغییر در تعداد اسپرم ، شرایط مختلفی می تواند رخ دهد: الیگوزواسپرمی ، کریپتوزواسپرمی و آزواسپرمی.

1-1- الیگوزواسپرمیا

الیگواسپرمیا یا الیگوزواسپرمیا زمانی تشخیص داده می شود که تعداد اسپرم به طور قابل توجهی کم باشد (زیر 15 میلیون در میلی لیتر). با توجه به معیارهای گزارش شده توسط سازمان جهانی بهداشت WHO ، نمونه منی وقتی حاوی حداقل 15 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر انزال باشد ، طبیعی است.

با این حال ، هنگامی که اسپرم کمتر از این مقدار باشد اما بیش از 100000 اسپرم در هر میلی لیتر انزال داشته باشد ، گفته می شود که این یک نمونه الیگوزواسپرمی است. برای کسب اطلاع بیشتر در سایت اسپو مقاله  الیگوسپرامیا  را مطالعه کنید.

2-1- کریپتوزواسپرمیا

Cryptozoospermia به تعداد اسپرم بسیار کم اشاره دارد. اگر در انزال مرد کمتر از 100000 اسپرم در میلی لیتر وجود داشته باشد، نمونه کریپتوزواسپرمیا تشخیص داده می شود. بنابراین ، کریپتوزواسپرمیا نوعی الیگوزواسپرمیا است.

3-1 -آزواسپرمیا

آزواسپرمی نوعی اختلال اسپرم است که با صفر بودن تعداد اسپرم تشخیص داده می شود ، به عبارت دیگر هیچ اسپرمی در انزال مشاهده نمی شود. مردان آزواسپرمی می توانند انزال داشته باشند، اما وقتی مایع منی تجزیه و تحلیل می شود، هیچ اسپرم مشاهده نمی شود. این اختلال ، بسته به علت ایجاد آن ، می تواند به دو گروه تقسیم گردد:

آزواسپرمی انسدادی: هنگامی که عدم وجود اسپرم با مشکلات حمل و نقل اسپرم به مجرای ادرار همراه باشد.

آزواسپرمی غیر انسدادی:همچنین به عنوان آزواسپرمی ترشحی شناخته می شود ، به عنوان مشکلات تولید اسپرم تعریف می شود.

2- تحرک کم اسپرم (آستنواسپرمیا)

آستنواسپرمیا به معنی کاهش تحرک اسپرم می باشد. طبق معیار های WHO دو نوع تحرک برای اسپرم در نظر گرفته می شود:

تحرک پیش رونده: حالتی است که در آن اسپرم در امتداد یک خط مستقیم یا حول دایره های بزرگ شنا می کند.

تحرک غیر پیش رونده: شرایطی است که اسپرم حرکت می کند اما حرکت آن حول دوایر بسته بوده و یا در یک مسیر مستقیم نیست.به عنوان مثال حرکت ارتعاشی اسپرم در جای خود حرکت غیر پیش رونده محسوب می شود. اما حرکت زیگزاگی و رو به جلوی اسپرم حرکت پیش رونده به شمار می آید.

برای اینکه نمونه اسپرم طبیعی تلقی شود ، حداقل 40٪ اسپرم باید تحرک فعال داشته باشد و 32٪ قادر به حرکت پیشرونده باشند. اگر این نیازها برآورده نشود ، مرد مبتلا به آستنوزواسپرمیا تشخیص داده می شود. بر اساس درجه شدت ، می توانیم این اختلال را در سه گروه آستنواسپرمیای شدید ، متوسط یا خفیف طبقه بندی کنیم.

3-تراتواسپرمیا

در این اختلال، اشکال غیر طبیعی اسپرم یا تراتوسپرمییا در مایع منی دیده می شود. مورفولوژی طبیعی اسپرم دارای مشخصات زیر است:

• سر بیضی شکل
• قطعه یا گردن ضخیم
• دم بلند و نازک

برای اینکه یک مرد اسپرم هایی با مورفولوژی طبیعی داشته باشد، بیش از 4% از اسپرم ها باید اشکال طبیعی داشته باشند. برعکس ، اگر کمتر از 4٪ اسپرم در انزال از نظر مورفولوژی طبیعی باشد ، نمونه با تراتوزواسپرمیا تشخیص داده می شود – بیش از 96٪ از کل تعداد اسپرم غیر طبیعی است.

5- نکروزوما

4-هایپو اسپرمیا

هایپواسپرمیا به معنای داشتن حجم منی کمتر از 1.5 میلی لیتر است. حجم غیرطبیعی مایع منی می تواند به دلیل ناهنجاری در وزیکول سمینال یا در مجاری انزالی باشد.

اصطلاح نکرواسپرمی به مقدار زیاد اسپرم مرده در انزال اشاره دارد. برای اینکه یک مرد با وجود این بیماری بدون فرزند نباشد ، حداقل 58٪ اسپرم موجود در انزال باید زنده باشد. به طور خلاصه ، اگر تعداد سلول های مرده اسپرم 58٪ یا بیشتر باشد ، نکرواسپرمیا تشخیص داده می شود.

6-ترکیب اختلالات اسپرم

اغلب اوقات ، نمونه ها نه تنها با اختلالات تک اسپرم تشخیص داده می شوند ، بلکه با ترکیبی از دو یا چند مورد نیز تشخیص داده می شوند. رایج ترین ترکیبات عبارتند از:

1-6- الیگوآستنوزواسپرمیا

الیگوآستنوزواسپرمیا به دلیل کم بودن تعداد اسپرم و تحرک ضعیف اسپرم ایجاد می شود. بنابراین، الیگوآستنوزواسپرما ترکیبی از الیگواسپرمیا و آستنواسپرمیا است. در چنین مواردی، غلظت اسپرم زیر 15 میلیون اسپرم در میلی لیتر و  تحرک پیشرونده اسپرم کمتر از  32 درصد است. مردان مبتلا به الیگوآستنوزواسپرمی در دستیابی به حاملگی طبیعی مشکل خواهند داشت زیرا احتمال باروری تخمک توسط اسپرم کمتر است.

2-6- الیگو آستنو تراتوزواسپرمیا 

• در موارد زیر تشخیص داده می شود:
• تعداد اسپرم کم (کمتر از 15 میلیون در میلی لیتر)
• تحرک ضعیف (کمتر از 32٪ قادر به پیشرفت هستند)
• مورفولوژی غیرطبیعی (کمتر از 4٪ مورفولوژی طبیعی دارند)

درمان

کیفیت اسپرم در تعیین ارجاع بیمار به یک روش درمانی خاص باروری یک عامل تعیین کننده است.

بنابراین ، بسته به کیفیت اسپرم و تا زمانی که هیچ مسئله باروری دیگری وجود نداشته باشد ، درمان انتخابی ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

تلقیح داخل رحمی (IUI)

وقتی کیفیت اسپرم خوب است  اما بارداری به طور طبیعی حاصل نمی شود ، این یک روش انتخابی است.

لقاح آزمایشگاهی (IVF)

در مواردی که کیفیت اسپرم تغییر کند ، IVF اولین انتخاب است. در بیماران با اختلالات شدید اسپرم ، IVF با ICSI ضروری است.

قرص های تقویت باروری